Wustawki Domowiny – Zwjazka Łužiskich Serbow z. t.

wobzamknjene dnja 05.04.2025 w Budyšinje

Art. 1

Mjeno, symbolika a sydło

(1) Towarstwo rěka Domowina – Zwězk Łužyskich Serbow / Zwjazk Łužiskich Serbow / Bund Lausitzer Sorben (we wustawkach dale: Domowina). Wšitke rěčne wersije su runohódne a same za so płaćiwe. Towarstwo je do registra towarstwow zapisane a wjedźe přidawk “z. t.”.

(2) Znamjo Domowiny pokazuje na čerwjenym pozadku tři slěborne lipowe łopješka, kotrež wurostuja ze zdónka z wosom korjenjemi.
Domowina wužiwa a škita serbsku chorhoj módro-čerwjeno-běłu.

(3) Towarstwo ma swoje sydło w Budyšinje.

Art. 2
Zaměry

(1) Domowina je politisce njewotwisny a samostatny zwjazk Serbow a třěšny zwjazk serbskich towarstwow Delnjeje a Hornjeje Łužicy. Wona je zastupjerka zajimow serbskeho ludu a skutkuje předewšěm w serbskim sydlenskim teritoriju Kraja Braniborskeje a Swobodneho stata Sakskeje. Wona je w kontinuiće prawniska naslědnica Domowiny – Zwjazka Łužiskich Serbow. Domowina wuznawa so k swobodnemu demokratiskemu zakładnemu porjadej w Zwjazkowej republice Němskej.

(2) Domowina

- zasadźuje so za zachowanje a wuwiwanje, spěchowanje a šěrjenje rěče, kultury a tradicijow serbskeho ludu, narodneho wědomja, zhromadnosće Serbow a zwjazanosću z domiznu,

- zjednoća a podpěruje Serbow a serbske towarstwa w jich narodnym dźěle,

- zastupuje zajimy Serbow w zjawnosći, napřećo parlamentam, institucijam a zarjadam na komunalnej, wokrjesnej, krajnej, zwjazkowej a mjezynarodnej runinje,

- zasadźuje so za prawniske rjadowanje škita a spěchowanja narodnych mjeńšin w Němskej a za dodźerženje wotpowědnych zakonskich postajenjow a mjezynarodnych dojednanjow,

- spěchuje tolerancu a zrozumjenje mjez serbskim a němskim ludom a jeju runostajenje,

- wudźeržuje přećelske zwiski ze słowjanskimi ludami, z narodnymi mjeńšinami a mjezynarodnymi zjednoćenstwami narodnych mjeńšin a zastupuje solidarnje zhromadne zajimy.

Zakład zwoprawdźenja jeje zaměrow tworitej program a dźěłowe směrnicy. Domowina smě nošerstwo institucijow přewzać.

Art. 3
Powšitkownowužitnosć a srědki

(1) Domowina skutkuje bjez dobytka. Wona ma bjez wuwzaća a njeposrědnje powšitkowno-wužitne zaměry w zmysle wotrězka “dawki znižowace zaměry“ porjada wotedawkow. Zajimy Domowiny njejsu w prěnim rjedźe swójsko-hospodarske.

(2) Srědki Domowiny wužiwaja so jenož za spjelnjenje we wustawkach zapisanych zaměrow. Nichtó nima prawo na lěpšiny přez nadměrnje wysoke zarunanja abo přez wudawki, kiž njejsu w zajimje towarstwa. Čłonojo-jednotliwcy njedóstanu ze srědkow Domowiny žane přiražki.

(3) Předsyda a městopředsydaj wukonjeja swoju funkciju zasadnje čestnohamtsce. Po potrjebje smě so w ramiku móžnosćow hospodarskeho połoženja předsydźe a městopředsydomaj na zakładźe słužbneho zrěčenja abo přez pawšalu nałožena próca zarunać.

(4) Wobchodne lěto je kalendariske lěto. Domowina financuje so hłownje přez pjenježne podpěry a přidźělenja, dochody ze zarjadowanjow, zběrkow a darow, popłatkow kaž tež přinoškow jednotliwcow a čłonskich towarstwow. Financny porjad Domowiny rjaduje wužiwanje pjenježnych srědkow. Wón njeje dźěl wustawkow.

Art. 4
Čłonstwo

(1) Čłonojo Domowiny móža być přirodne a juristiske wosoby, prawokmane a njeprawokmane serbske towarstwa, župy, zjednoćenstwa, drustwa a zhromadźenstwa (dale: čłonske towarstwo), kotrež wustawki Domowiny připóznawaja. Z přirodnym čłonom Domowiny je kóždy sobustaw Domowinje přisłušacych towarstwow.

(2) Towarstwa a přirodne wosoby zapodaja Domowinje swoju próstwu wo přistup pisomnje. Towarstwa maja swoje wustawki próstwje připołožić. Zwjazkowe předsydstwo přiwozmje towarstwo nachwilnje a doskónčnje rozsudźi hłowna zhromadźizna. Wo próstwje jednotliwca rozsudźi zwjazkowe předsydstwo.

(3) Towarstwa Serbow zwonka Łužicy a we wukraju resp. towarstwa přećelow Serbow smědźa jako asociěrowani čłonojo přistupić. Formy zhromadneho skutkowanja rjaduja dojednanja, kotrež sej přihłosowanje zwjazkoweho předsydstwa žadaja.

(4) Spěchowacy čłonojo Domowiny móža być přirodne a juristiske wosoby, kiž skutkowanje Domowiny spěchuja. Woni njejsu čłonojo Domowiny w zmysle porjada wotedawkow a nimaja žane hłosowanske prawo.

(5) Čestni čłonojo Domowiny móža być zasłužbni tu- a wukrajni spěchowarjo Domowiny abo serbskeho ludu. Spožčenje čestneho čłonstwa rjaduje porjad, kiž njeje z wobstatkom tutych wustawkow.

(6) Čłonstwo skónči so
z pisomnym wupowědźenjom čłonskeho towarstwa resp. čłona samoho napřećo zwjazkowemu předsydstwu,

z rozpušćenjom čłonskeho towarstwa,
z próstwu wo zwěsćenje insolwency čłonskeho towarstwa,
ze smjerću přirodneje wosoby abo
z jeje wuzamknjenjom při hrubym škodowanju Domowiny.

Art. 5
Župy

(1) Župy su na region wjazane čłonske towarstwa Domowiny. Wone zastupuja narodne zajimy Serbow swojeho teritorija před zjawnymi zarjadami a gremijemi.

(2) Župy jednoća, koordinuja a spěchuja narodne skutkowanje w župnym teritoriju a prócuja so wo wzajomne dźěło ze specifiskimi towarstwami.

(3) Župy wutworja so z Domowinskich skupin, towarstwow, zjednoćenstwow a jednotliwcow. Njeprawokmane towarstwa a skupiny dźěłaja po wobsahu a financielnje samostatnje a w swójskej zamołwitosći na zakładźe tutych wustawkow a dalšich porjadow Domowiny, kotrež njejsu z wobstatkom tutych wustawkow.

Art. 6
Specifiske towarstwa

(1) Specifiske towarstwa skutkuja nadregionalnje. Wone přewozmu we wobłuku Domowiny specifiske nadawki a prócuja so wo wzajomne dźěło ze župami.

(2) Wosoby-jednotliwcy zwonka sydlenskeho ruma Serbow, kotřiž njejsu z čłonom jedneje župy abo Domowinje přisłušaceho towarstwa, móža “Zjednoćenstwo přirodnych čłonow Domowiny” wutworić.

Art. 7
Organy

(1) Naležnosće Domowiny rjaduja hłowna zhromadźizna, k zastupowanju woprawnjene předsydstwo, zwjazkowe předsydstwo, prezidij, rewizijny a změrcowski wuběrk. Čłonojo towarstwoweho organa njemóža pola Domowiny přistajeni być.

(2) Organy Domowiny dźěłaja po swojim jednanskim porjedźe. Jednanske porjady organow Domowiny njejsu z wobstatkom tutych wustawkow. Jednanska rěč je serbšćina. Woprawnjene wuwzaća su móžne.

(3) Zhromadźizny přewjedu so pak realnje, po elektroniskim puću (na přikład přez telefon abo widejowu konferencu) abo w měšanej formje z přitomnymi kaž tež z wobdźělnikami přez widejowu konferencu, druhe medije abo telefon. Wobdźělenje na widejowej konferency, přez druhe medije abo telefon je jenož z legitimaciskimi a přistupnymi datami móžne, kotrež za wotpowědnu zhromadźiznu płaća. Daty so we wosebitej mejlce sčasom do zhromadźizny sposrědkuja.

(4) Wolene organy su wobzamknjenjakmane, hdyž je wjace hač połojca čłonow wotpowědneho organa přitomna. K wothłosowanju stejacy namjet je přiwzaty, hdyž je wjetšina přitomnych hłosakmanych za namjet hłosowała, dalokož njeje we wustawkach ničo hinak postajene. Za wobzamknjenje po pisomnym puću dyrbi so znajmjeńša połojca čłonow wobzamkowaceho organa na wothłosowanju wobdźělić.

Art. 8
Hłowna zhromadźizna

(1) Najwyši organ Domowiny je hłowna zhromadźizna, kotraž so kóžde druhe lěto schadźuje. Zwjazkowe předsydstwo zwoła hłownu zhromadźiznu znajmjeńša 3 měsacy do toho a namjetuje dnjowy porjad.

(2) Čłonojo zwjazkoweho předsydstwa a dalši delegowani čłonojo čłonskich towarstwow tworja hłownu zhromadźiznu. Kluč delegatow postaji zwjazkowe předsydstwo. Delegaća dóstanu pisomne přeprošenje z nachwilnym dnjowym porjadom znajmjeńša tři njedźele do hłowneje zhromadźizny.

(3) Čłonojo rewizijneho a změrcowskeho wuběrka maja prawo, so na hłownej zhromadźiznje z poradźowacym hłosom wobdźělić, jeli njejsu hižo z delegatom.

(4) Čłonojo Serbskeju radow při krajnymaj sejmomaj Braniborskeje a Sakskeje, serbscy čłonojo Mjeńšinoweje rady kaž tež serbscy čłonojo rady Załožby za serbski lud maja prawo, so z poradźowacym hłosom na hłownej zhromadźiznje wobdźělić.

(5) Hłowna zhromadźizna bilancuje dwulětnu dźěławosć a konkretizuje dźěłowe směrnicy. Wosebje pak

- přijimuje a schwali rozprawu zwjazkoweho předsydstwa wo skutkowanju Domowiny za polěpšenje połoženja serbskeho ludu a zwoprawdźenju nadawkow dźěłowych směrnicow,

- přijimuje a schwali dwulětnu financnu rozprawu,

- přijimuje rozprawje rewizijneho a změrcowskeho wuběrka,

- diskutuje a rozsudźi zasadne strategiske prašenja narodneho dźěła,

- schwali wólbny porjad, kiž njeje z wobstatkom tutych wustawkow,

- schwali porjad za spožčenje čestneho čłonstwa, kiž njeje z wobstatkom tutych wustawkow,

- rozsudźi wo wysokosći přinoškow čłonow a

- wobzamknje program a dźěłowe směrnicy Domowiny.

Hłowna zhromadźizna wobzamknje z třomi štwórćinami wšitkich přitomnych hłosakmanych wo wuzamknjenju čłona z Domowiny po art. 4 wotrězk 6. Změny wustawkow wobzamknje hłowna zhromadźizna Domowiny z dwěmaj třećinomaj přitomnych hłosakmanych delegatow.

(6) Kóžde štwórte lěto je hłowna zhromadźizna zdobom wólbna zhromadźizna. Přidatnje delegaća na tutej zhromadźiznje dotalne zwjazkowe předsydstwo wuwjazaja a předsydu kaž tež městopředsydow, dalšich čłonow zwjazkoweho předsydstwa a čłonow rewizijneho a změrcowskeho wuběrka wola. Při wólbach předsydy a městopředsydow ma so wobkedźbować, zo stej Delnja a Hornja Łužica zastupjenej.

(7) Wo wobzamknjenjach hłowneje zhromadźizny zhotowi so protokol, kotryž mataj nawoda zhromadźizny a protokolant podpisać.

(8) Hłowna zhromadźizna je zjawna. Wuwzaća wobzamknje hłowna zhromadźizna.

(9) Wurjadnu hłownu zhromadźiznu zwoła zwjazkowe předsydstwo abo předsyda na próstwu znajmjeńša třećiny čłonskich towarstwow. Wona ma so w běhu třoch měsacow přewjesć.

Art. 9
Zwjazkowe předsydstwo Domowiny

(1) Zwjazkowe předsydstwo ma hač do 30 čłonow. Předsyda a městopředsydaj su čłonojo zwjazkoweho předsydstwa. Kóžde čłonske towarstwo ma njewotwisnje wot ličby čłonow prawo na jedyn mandat w zwjazkowym předsydstwje. Zbytne mandaty so wotpowědnje wobzamknjenja hłowneje zhromadźizny proporcionalnje wulkosći čłonskich towarstwow na tute rozdźěla. Wólbna doba traje štyri lěta.

(2) Hłowny jednaćel a jednaćel wobdźělitaj so z poradźowacym hłosom na posedźenjach zwjazkoweho předsydstwa. Předsyda rewizijneho wuběrka kaž tež předsyda změrcowskeho wuběrka mataj prawo, so z poradźowacym hłosom na wuradźowanjach wobdźěleć.

(3) Wo wotwołanju čłona zwjazkoweho předsydstwa rozsudźi po doporučenju změrcowskeho wuběrka na namjet zwjazkoweho předsydstwa hłowna zhromadźizna. Wo přikazanym nachwilnym wotpočowanju čłona rozsudźi na zakładźe doporučenja změrcowskeho wuběrka zwjazkowe předsydstwo; do toho wobchowa potrjecheny swoje čłonske prawa.

(4) Wo přiwzaću nachwilneho złoženja wólbneje funkcije na zakładźe podaća swójskeje wole rozsudźi zwjazkowe předsydstwo.

(5) Zwjazkowe předsydstwo

- rozsudźa wo prašenjach běžneho dźěła Domowiny mjez hłownymaj zhromadźiznomaj,

- postaja ćežišća dźěławosće a rjaduje zawjazowace zamołwitosće za zwoprawdźenje nadawkow,

- přijimuje prawidłownje rozprawy předsydy a prezidija Domowiny,

- postaja zamołwitosće a nadawki prezidija,

- rjaduje wobsydstwo a financy Domowiny,

- přijimuje a schwali financne a hospodarske plany a rozprawy,

- wutwori dźěłowe wuběrki,

- postaja ćežišća dźěławosće zarjada a wotrjadow a přijimuje wšě rozprawy wo dźěławosći,

- rozsudźi nachwilnje wo nošerstwach institucijow,

- powoła a wotwoła resp. nominuje zastupjerjow Serbow do/z gremijow a přijimuje prawidłownje rozprawy wo jich dźěławosći,

- wobzamknje dźěłowe porjady zarjada a jeho wotrjadow,

- powoła a wotwoła hłowneho jednaćela a jednaćela Domowiny,

- wobzamknje wuznamjenjenske porjady Domowiny, kiž njejsu z wobstatkom tutych wustawkow,

- woli čłonow mytowanskeho wuběrka a

- rozsudźi wo płaćenju narunanja po art. 3 wotrězk 3 kaž tež wo wobsahu a wuměnjenjach zrěčenja.

(6) Zwjazkowe předsydstwo schadźuje so prawidłownje, znajmjeńša štyri króć wob lěto. Po žadanju znajmjeńša štwórćiny čłonow zwjazkoweho předsydstwa, třoch towarstwow abo prezidija ma so wurjadne posedźenje zwołać a w běhu dweju tydźenjow přewjesć.

(7) Zwjazkowe předsydstwo dźěła po jednanskim porjedźe, kiž sej wone postaji. Wuradźowanja zwjazkoweho předsydstwa su zjawne. Wuwzaća zwjazkowe předsydstwo wobzamknje. Jednanski porjad zwjazkoweho předsydstwa njeje z wobstatkom tutych wustawkow.

Art. 10
Prezidij

(1) Do prezidija słušeja předsyda, městopředsydaj a hač do dwaj dalšej čłonaj zwjazkoweho předsydstwa, kotrejuž na namjet předsydy zwjazkowe předsydstwo powoła. Wo wotwołanju wotpowědneju čłonow rozsudźi zwjazkowe předsydstwo.

(2) Prezidij schadźuje so prawidłownje, znajmjeńša dźesać króć wob lěto. Jednanski porjad prezidija schwali zwjazkowe předsydstwo.

(3) Prezidij poradźuje předsydu a přihotuje posedźenja zwjazkoweho předsydstwa. Dalše nadawki přidźěla zwjazkowe předsydstwo.

Art. 11
Předsyda a městopředsydaj

(1) Předsyda a městopředsydaj reprezentuja Domowinu w zjawnosći. Městopředsydaj podpěrujetaj dźěło předsydy a zastupujetaj jeho w padźe njepřitomnosće.

(2) Předsyda

- koordinuje a nawjeduje zwoprawdźenje programa Domowiny, dźěłowych směrnicow, wobzamknjenjow hłowneje zhromadźizny a zwjazkoweho předsydstwa z pomocu zarjada,

- zwoła a nawjeduje wuradźowanja zwjazkoweho předsydstwa a prezidija,

- zwoła a nawjeduje znajmjeńša jónu wob lěto wuradźowanje z nawodami serbskich institucijow,

- zwoła a nawjeduje znajmjeńša jónu wob lěto wuradźowanje z předsydami čłonskich towarstwow. Po žadanju znajmjeńša połojcy předsydow wšěch čłonskich towarstwow zwoła wón wurjadne posedźenje.

- přewjedźe prawidłownu koordinaciju z hłownym jednaćelom,

- sposrědkuje hłownemu jednaćelej nadawki z wobzamknjenjow wolenych organow Domowiny a kontroluje spjelnjenje,

- skutkuje jako bjezposrědni předstajeny hłowneho jednaćela Domowiny.

Art. 12
K zastupowanju woprawnjene předsydstwo

(1) Do předsydstwa, kotrež je k zastupowanju woprawnjene w zmysle § 26 Byrgarskeho zakonika, słušeja předsyda, hłowny jednaćel, jednaćel a w datym padźe dalši čłonojo, kotrychž zwjazkowe předsydstwo powoła. Kóždy z nich ma prawo, Domowinu juristisce samostatnje zastupować.

(2) Předsydu powołuje hłowna zhromadźizna. Hłowneho jednaćela a jednaćela powołuje zwjazkowe předsydstwo.

(3) Zwjazkowe předsydstwo móže wosebitych zastupjerjow w zmysle § 30 Byrgarskeho zakonika powołać.

Art. 13
Rewizijny wuběrk

(1) Rewizijny wuběrk ma znajmjeńša 3 do 5 čłonow a woli so na wólbnej hłownej zhromadźiznje. Rewizijny wuběrk woli swojeho předsydu ze swojich rjadow. Wotwołanje čłona rewizijneho wuběrka so wotpowědnje artiklej 9 wotrězk 3 přewjedźe.

(2) Rewizijny wuběrk přepruwuje prawidłownje, znajmjeńša lětnje jónu wužiwanje wobsydstwa a financow Domowiny kaž tež jich porjadne knihowanje. Rewizijny wuběrk předpołoži rozprawu hłownej zhromadźiznje.

Art. 14
Změrcowski wuběrk

(1) Změrcowski wuběrk ma znajmjeńša 3 do 5 čłonow a woli so na wólbnej hłownej zhromadźiznje. Čłonojo zwjazkoweho předsydstwa abo druhich organow Domowiny njemóža być z čłonom změrcowskeho wuběrka. Změrcowski wuběrk woli swojeho předsydu ze swojich rjadow. Wotwołanje čłona změrcowskeho wuběrka so wotpowědnje artiklej 9 dypk 3 přewjedźe.

(2) Změrcowski wuběrk přepruwuje na próstwu organa Domowiny, čłonskeho towarstwa abo jednotliweho čłona konfliktne pady w dźěławosći Domowiny, zranjenja programa, wustawkow kaž tež wobzamknjenja hłowneje zhromadźizny abo zwjazkoweho předsydstwa.

(3) Změrcowski wuběrk předpołoži hłownej zhromadźiznje resp. zwjazkowemu předsydstwu namjet za změrowanje konflikta.

Art. 15
Domowinski zarjad

(1) Zarjad Domowiny rjaduje po wothłosowanju z předsydu zwoprawdźenje wobzamknjenjow hłowneje zhromadźizny a zwjazkoweho předsydstwa a podpěra dźěło čłonskich towarstwow na zakładźe zrěčenjow.

(2) Zestawu a nadawki zarjada rjaduja dźěłowe porjady. Dźěłowe porjady njejsu wobstatk tutych wustawkow.

(3) Hłowny jednaćel nawjeduje Domowinski zarjad a jeho wotrjady. Jeli njeje hłowny jednaćel přitomny, zastupuje jeho jednaćel.

(4) Hłowny jednaćel a jednaćel powołataj so na dobu 7 lět wot zwjazkoweho předsydstwa. Jedyn wot wobeju ma swoje dźěłowe městno w Delnjej Łužicy a nawjeduje tamny zarjad Domowiny.

Art. 16
Rozpušćenje towarstwa

(1) Rozpušćenje Domowiny móže jenož k tutomu zaměrej zwołana hłowna zhromadźizna ze znajmjeńša třomi štwórćinami hłosow delegatow wobzamknyć.

(2) Rozpušći-li abo zběhnje-li so Domowina abo wotpadnje-li dawki znižowacy zaměr Domowiny, přeńdźe jeje zamóženje na juristisku wosobu zjawneho prawa abo druhu korporaciju, kotraž ma dawki znižowace zaměry. Zamóženje dyrbi so za zachowanje a wuwiwanje serbskeje rěče a kultury wužiwać. Serbski dom w Budyšinje přeńdźe do wobsydstwa Maćicy Serbskeje z. t. resp. jeje naslědnicy, kotraž ma powšitkownowužitne towarstwo być. Wona dyrbi dom w zmysle art. 2 wotrězk 2 tutych wustawkow za spěchowanje serbskeje rěče a kultury kaž tež serbskeho towarstwoweho žiwjenja wužiwać.

Za lěpšu čitajomnosć so runočasne mjenowanje muskeje, žónskeje a diwersneje formy (m / ž / d) njewužiwa. Wšitke pomjenowanja funkcijow płaća runohódnje za wšitke splahi.