Wustawki Domowina - Zwězk Łužyskich Serbow z.t.

wobzamknjone dnja 05.04.2025 w Budyšynje

Art. 1
Mě, symbolika a sedło

(1) Towaristwoju se groni Domowina – Zwězk Łužyskich Serbow / Zwjazk Łužiskich Serbow/ Bund Lausitzer Sorben (we wustawkach dalej: Domowina). Wšykne rěcne wersije su rownogódne a same za se płaśiwe. Towaristwo jo do registra towaristwow zapisane a wjeźo pśidank “z.t.”.

(2) Znamje Domowiny pokazujo na cerwjenej slězynje tśi slobrane lipowe łopjenka, kenž wurostu ze štoma z wósym kórjenjami. Domowina wužywa a šćita serbsku chórgoj módro-cerwjeno-běłu.

(3) Towaristwo ma swójo sedło w Budyšynje.

Art. 2
Zaměry

(1) Domowina jo politiski njewótwisny a samostatny zwězk Serbow a kšywowy zwězk serbskich towaristwow Dolneje a Górneje Łužyce. Wóna jo zastupnica zajmow serbskego luda a statkujo pśedewšym w serbskem sedleńskem rumje Kraja Bramborska a Lichotnego stata Sakska. Wóna jo w kontinuiśe pšawniska naslědnica Domowiny – Zwězka Łužyskich Serbow. Domowina wuznawa se k lichotnemu demokratiskemu zakładnemu pórědoju w Zwězkowej republice Nimska.

(2) Domowina

- se zasajźujo za zachowanje a wuwijanje, spěchowanje a rozšyrjenje rěcy a kultury a tradicijow serbskego luda, narodnego wědobnja, zgromadnosći Serbow a zwězanosći z domownju,

- zjadnośijo a pódpěrujo Serbow a serbske towaristwa w jich narodnem źěle,

- zastupujo zajmy Serbow w zjawnosći, napśeśiwo parlamentam, institucijam a zastojnstwam na komunalnej, wokrejsnej, krajowej, zwězkowej a mjazynarodnej rowninje,

- zasajźujo se za pšawniske rědowanje šćita a spěchowanja narodnych mjeńšynow w Nimskej a za doźaržanje wótpowědujucych kazniskich póstajenjow a mjazynarodnych dojadnanjow,

- spěchujo tolerancu a dorozměśe mjazy serbskim a nimskim ludom a jeju rownostajenje,

- wuźaržujo pśijaśelske zwiski ze słowjańskimi ludami, z narodnymi mjeńšynami a mjazynarodnymi zjadnośeństwami narodnych mjeńšynow a zastupujo solidarnje zgromadne zajmy.

Zakład zwopšawdnjenja jeje zaměrow twóritej program a źěłowe směrnice. Domowina smějo nosaŕstwo institucijow pśewześ.

(3) K zwopšawnjenju swójich zaměrow a nadawkow ma se Domowina pó wót głowneje zgromaźiny wobzamknjonem programje a źěłowych směrnicow.

Art. 3
Powšykna wužytnosć a srědki

(1) Domowina statkujo bźeze dobytka. Wóna ma bźeze wuwześa a njepósrědnje powšykno-wužytne zaměry w zmysle wótrězka “danki znižujuce zaměry” pórěda wótedankow. Zajmy Domowiny njejsu w prědnem rěźe swójsko-góspodaŕske.

(2) Srědki Domowiny wužywaju se jano za społnjenje we wustawkach zapisanych zaměrow. Nichten njama pšawo na lěpšyny pśez wušej měry wusoke zarownanja abo pśez wudawki, kenž njejsu w zajmje towaristwa. Cłonki-jadnotliwce njedostanu ze srědkow Domowiny žedne pśipłaśonki.

(3) Pśedsedaŕ a zastupujucy pśedsedaŕ wugbajotej swóju funkciju zasadnje cesnoamtski. Jo-lic trjeba smějo se w ramiku móžnosćow góspodaŕskego połoženja pśedsedarjeju a zastupujucyma na zakłaźe słužbnego dogrona abo pśez pawšalu nałožona proca zarownaś.

(4) Góspodaŕske lěto jo kalendaŕske lěto. Domowina financěrujo se głownje pśez pjenjezne pódpěry a pśiźělenja, nabranki ze zarědowanjow, zběrkow a darow, płaśonkow ako teke pśinoskow jadnotliwcow a cłonkojskich towaristwow. Financny pórěd Domowiny rědujo wužywanje pjenjeznych srědkow. Wón njejo źěl wustawkow.

Art. 4
Cłonkojstwo

(1) Cłonki Domowiny mógu byś pśirodne a juristiske wósoby, pšawniski zamóžne a pšawniski njezamóžne serbske towaristwa, župy, zjadnośeństwa, drustwa a zgromaźeństwa (dalej: cłonkojske towaristwo), kótarež wustawki Domowiny pśipóznawaju. Pśirodny cłonk Domowiny jo kuždy cłonk Domowinje pśisłušajucych towaristwow.

(2) Towaristwa a pśirodne wósoby zapódaju Domowinje swóju pšosbu wó pśistup pisnje. Towaristwa deje swóje wustawki pšosbje pśipołožyś. Zwězkowe pśedsedaŕstwo pśiwzejo towaristwo nachylnje a dokóńcnje rozsuźijo głowna zgromaźina. Wó pšosbje jadnotliwca rozsuźijo zwězkowe pśedsedaŕstwo.

(3) Towaristwa Serbow zwenka Łužyce a we wukraju resp. towaristwa pśijaśelow Serbow směju ako asociěrowane cłonki pśistupiś. Formy zgromadnego statkowanja rěduju dojadnanja, kótarež sebje pśigłosowanje zwězkowego pśedsedarstwa pominaju.

(4) Spěchujuce cłonki Domowiny mógu byś pśirodne a juristiske wósoby, kenž statkowanje Domowiny spěchuju. Wóni njejsu cłonki Domowiny w zmysle pórěda wótedankow a njamaju žedno głosowańske pšawo.

(5) Cesne cłonki Domowiny mógu byś zasłužbne tu- a wukrajne spěchowarje Domowiny a serbskego luda. Pósćenje cesnego cłonkojstwa rědujo pórěd, kenž njejo wobstatk toś tych wustawkow.

(6) Cłonkojstwo se skóńcy:

- z pisnym wupowěźenim cłonkojskego towaristwa resp. cłonka samego napśeśiwo zwězkowemu pśedsedaŕstwoju,

- z rozpušćenim cłonkojskego towaristwa,

- z pšosbu wó insolwencu cłonkojskego towaristwa,

- ze smjerśu pśirodneje wósoby abo

- z jeje wuzamknjenim pśi gropnem škódowanju Domowiny.

Art. 5
Župy

(1) Župy su na region wězane cłonkojske towaristwa Domowiny. Wóni zastupuju narodne zajmy Serbow swójogo teritorija pśed zjawnymi zastojnstwami a gremijami.

(2) Župy zjadnośuju, koordiněruju a spěchuju narodne statkowanje w župnem teritotiju a procuju se wó zgromadne źěło ze specifiskimi towaristwami.

(3) Župy wutwórje se z Domowinskich kupkow, towaristwow, zjadnośeństwow a jadnotliwcow. Pšawniski njezamóžne towaristwa a kupki źěłaju pó wopśimjeśu a financnje samostatnje a w swójskej zagronitosći na zakłaźe tych wustawkow a dalšnych pórědow Domowiny, kenž njejsu wobstatk toś tych wustawkow.

Art. 6
Specifiske towaristwa

(1) Specifiske towaristwa statkuju nadregionalnje. Wóni pśewzeju we wobłuku Domowiny specifiske nadawki a procuju se wó zgromadne źěło ze župami.

(2) Wósoby-jadnotliwce zwenka sedleńskego ruma Serbow, kenž njejsu cłonk jadneje župy abo Domowinje pśisłušajucego towaristwa, mógu “Zjadnośeństwo pśirodnych cłonkow Domowiny“ wutwóriś.

Art. 7
Organy

(1) Nastupnosći Domowiny rěduju głowna zgromaźina, k zastupowanju wopšawnjone pśedsedaŕstwo, zwězkowe pśedsedaŕstwo, prezidium, rewizijny a wujadnański wuběrk. Cłonki towaristwowego organa njamógu pla Domowiny pśistajone byś.

(2) Organy Domowiny źěłaju pó swójom jadnańskem pórěźe. Jadnańske pórědy organow Domowiny njejsu wobstatk toś tych wustawkow. Jadnańska rěc jo serbšćina. Wopšawnjone wuwześa su móžne.

(3) Zgromaźiny pśewjedu se pak realnje, pó droze elektroniskeje komunikacije (na pśikład pśez telefon abo wideokonferencu) abo we měšanej formje z pśibytnymi a wobźělnikami pśez wideokonferencu, druge medije abo telefon. Wobźělenje we formje wideokonference, pśez druge medije abo telefon dej jano móžne byś pśez legitimaciske daty a za wótpowědujucu zgromaźinu pśistupne daty. W takem paźe se zawcasa do zgromaźiny wósebna mejlka za pśistup pósrědkujo.

(4) Wólone organy mógu wobzamknuś, gaž jo wěcej ako połojca cłonkow wótpowědujucego organa pśibytna. K wótgłosowanju stojece naraźenje jo pśiwzete, gaž jo wětšyna pśibytnych ku głosowanju wopšawnjonych za naraźenje głosowało, jolic njejo nic hynacej we wustawkach póstajone. Za wobzamknjenje pó pisnej droze dej se nanejmjenjej połojca cłonkow wobzamknucego organa na wótgłosowanju wobźěliś.

Art. 8
Głowna zgromaźina Domowiny

(1) Nejžwušy organ Domowiny jo głowna zgromaźina, kótaraž se kužde druge lěto schadujo. Zwězkowe pśedsedarstwo zwoła głownu zgromaźinu nanejmjenjej 3 mjasece do togo a naraźijo dnjowny pórěd.

(2) Cłonki zwězkowego pśedsedaŕstwa a dalšne delegěrowane cłonki cłonkojskich towaristwow twórje głownu zgromaźinu. Kluc delegatow póstajijo zwězkowe pśedsedaŕstwo. Delegaty dostanu pisne pśepšosenje z nachylnym dnjownym pórědom nanejmjenjej tśi tyźenje do głowneje zgromaźiny.

(3) Cłonki rewizijnego a wujadnańskego wuběrka maju pšawo se na głownej zgromaźinje z póraźujucym głosom wobźěliś, jo-lic njejsu delegaty.

(4) Cłonki Serbskeju radowu pśi krajnyma sejmoma Bramborskeje a Sakskeje, serbske cłonki mjeńšynoweje rady ako teke serbske cłonki rady Załožby za serbski lud maju pšawo, se z póraźujucym głosom na głownej zgromaźinje wobźěliś.

(5) Głowna zgromaźina bilancěrujo dwójolětnu źěłabnosć a konkretizěrujo źěłowe směrnice. Wósebnje pak

- pśiwzejo a schwalijo rozpšawu zwězkowego pśedsedaŕstwa wó statkowanju Domowiny za pólěpšenje połoženja serbskego luda a zwopšawdnjenja nadawkow źěłowych směrnicow,

- pśiwzejo a schwalijo dwójolětnu financnu rozpšawu,

- pśiwzejo rozpšawy rewizijnego a wujadnańskego wuběrka,

- diskutěrujo a rozsuźijo zasadne strategiske pšašanja narodnego źěła,

- wobzamknjo wólbny pórěd, kenž njejo wobstatk toś tych wustawkow,

- wobzamknjo pórěd za pósćenje cesnego cłonkojstwa, kenž njejo wobstatk toś tych wustawkow,

- wobzamknjo wusokosć pśinoskow cłonkow,

- wobzamknjo program a źěłowe směrnice Domowiny.

Głowna zgromaźina wobzamknjo z tśimi běrtylami wšyknych pśibytnych do głosowanje wopšawnjonych wó wuzamknjenju cłonka z Domowiny pó art. 3 dypk 6. Změny wustawkow wobzamknjo głowna zgromaźina Domowiny z dwěma tśeśinoma pśibytnych do głosowanje wopšawnjonych delegatow.

(6) Kužde stwórte lěto jo głowna zgromaźina rownocasnje wólbna zgromaźina. Pśidatnje delegaty na toś tej zgromaźinje doněntejšne zwězkowe pśedsedaŕstwo wulichuju a pśedsedarja ako teke zastupnika, dalšnych cłonkow zwězkowego pśedsedaŕstwa a cłonkow rewizijnego a wujadnańskego wuběrka wuzwóliju. Pśi wólbach pśedsedarja a zastupujuceju pśedsedarjowu ma se wobglědowaś, až stej Dolna a Górna Łužyca zastupjonej.

(7) Wó wobzamknjenjach głowneje zgromaźiny napórajo se protokol, kótaryž matej nawjedowaŕ zgromaźiny a protokolant pódpisaś.

(8) Głowna zgromaźina jo zjawna. Wuwześa móžo głowna zgromaźina wobzamknuś.

(9) Wurědnu głownu zgromaźinu zwoła zwězkowe pśedsedaŕstwo abo pśedsedaŕ na pšosbu nanejmjenjej jadneje tśeśiny cłonkojskich towaristwow. Wóna ma se w běgu tśich mjasecow pśewjasć.

Art. 9
Zwězkowe pśedsedaŕstwo Domowiny

(1) Zwězkowe pśedsedaŕstwo ma až do 30 cłonkow. Pśedsedaŕ a zastupujucej pśedsedarja su cłonki zwězkowego pśedsedaŕstwa. Kužde cłonkojske towaristwo ma njewótwisnje wót licby cłonkow pšawo na jaden mandat w zwězkowem pśedsedaŕstwje. Wuškowne mandaty se wótpowědujucy wobzamknjenju głowneje zgromaźiny proporcionalnje wjelikosći cłonkojskich towaristwow na toś te rozdźěluju. Wólbna doba trajo styri lěta.

(2) Głowny jadnaŕ a jadnaŕ wobźělijotej se z póraźujucym głosom na pósejźenjach zwězkowego pśedsedaŕstwa. Pśedsedaŕ rewizijnego wuběrka ako teke pśedsedaŕ wujadnańskego wuběrka matej pšawo, se z póraźujucym głosom na wobradowanjach wobźěliś.

(3) Wó wótwołanju cłonka zwězkowego pśedsedaŕstwa rozsuźijo pó pórucenju wujadnańskego wuběrka na naraźenje zwězkowego pśedsedaŕstwa głowna zgromaźina. Wó pśikazanem nachylnem wótpócywanju cłonka rozsuźijo na zakłaźe pórucenja wujadnańskego wuběrka zwězkowe pśedsedaŕstwo; do togo wobchowa pótrjefjony swóje cłonkojske pšawa.

(4) Wó pśiwześu nachylnego złoženja wólbneje funkcije na zakłaźe pódaśa swójskeje wóle rozsuźijo zwězkowe pśedsedaŕstwo.

(5) Zwězkowe pśedsedaŕstwo

- rozsuźijo wó pšašanjach běžnego źěła Domowiny mjazy głownyma zgromaźinoma,

- póstajijo śěžyšća źěłabnosći a rědujo zawězujuce zagronitosći za zwopšawdnjenje nadawkow,

- pśiwzejo pšawidłownje rozpšawy pśedsedarja a prezidiuma Domowiny,

- póstajijo zagronitosći a nadawki prezidiuma,

- rědujo wobsejźeństwo a finance Domowiny,

- pśiwzejo a pśizwólijo financne a góspodaŕske plany a rozpšawy,

- wutwórijo źěłowe wuběrki,

- póstajijo śěžyšća źěłabnosći zastojnstwa a wótrědow a pśiwzejo wšykne rozpšawy wó źěłabnosći,

- rozsuźi nachylnje wó nosaŕstwach institucijow,

- pówołajo a wótwołajo resp. nominěrujo zastupjarjow Serbow do/z gremijow a pśiwzejo pšawidłownje rozpšawy wó jich źěłabnosći,

- wobzamknjo źěłowe pórědy zastojnstwa a jogo wótrědow,

- pówołajo a wótwołajo głownego jadnarja a jadnarja Domowiny,

- wobzamknjo wuznamjenjeńske pórědy Domowiny, kenž njejsu wobstatk toś tych wustawkow,

- wuzwólijo cłonki mytowańskego wuběrka a

- rozsuźijo wó płaśenju narownanja pó art. 3 dypk (3) ako teke wó wopśimjeśu a wuměnjenjach dogrona.

(6) Zwězkowe pśedsedaŕstwo se schadujo pšawidłownje, nanejmjenjej styri raze wob lěto. Na pominanje nanejmjenjej jadnego běrtyla cłonkow zwězkowego pśedsedaŕstwa, tśich towaristwow abo prezidiuma ma se wurědne pósejźenje zwołaś a w běgu dweju tyźenjowu pśewjasć.

(7) Zwězkowe pśedsedaŕstwo źěła pó jadnańskem pórěźe, kenž sebje póstajijo. Wobradowanja zwězkowego pśedsedaŕstwa su zjawne. Wuwześa wobzamknjo zwězkowe pśedsedaŕstwo. Jadnański pórěd zwězkowego pśedsedaŕstwa njejo wobstatk toś tych wustawkow.

Art. 10
Prezidium

(1) Do prezidiuma słušaju pśedsedaŕ Domowiny, zastupujucej pśedsedarja Domowiny a až do dwa dalšnej cłonka zwězkowego pśedsedaŕstwa, kótarejuž na naraźenje pśedsedarja zwězkowe pśedsedaŕstwo pówołajo. Wó wótwołanju wótpowědneju cłonkowu smějo zwězkowe pśedsedaŕstwo rozsuźiś.

(2) Prezidium schadujo se pšawidłownje, nanejmjenjej źaseś raz wob lěto. Jadnański pórěd prezidiuma schwalijo zwězkowe pśedsedaŕstwo.

(3) Prezidium póraźujo pśedsedarja a pśigótujo pósejźenja zwězkowego pśedsedaŕstwa. Dalšne nadawki pśiźělujo zwězkowe pśedsedaŕstwo.

Art. 11
Pśedsedaŕ a zastupujucej pśedsedarja

(1) Pśedsedaŕ a zastupujucej pśedsedarja reprezentěruju Domowinu w zjawnosći. Zastupujucej pśedsedarja pódpěrujotej źěło pśedsedarja a zastupujotej jogo w paźe njepśibytnosći.

(2) Pśedsedaŕ

- koordiněrujo a nawjedujo zwopšawdnjenje programa Domowiny, źěłowych směrnicow, wobzamknjenjow głowneje zgromaźiny a zwězkowego pśedsedaŕstwa z pomocu zastojnstwa a wótrědow,

- zwoła a nawjedujo wobradowanja zwězkowego pśedsedaŕstwa a prezidiuma,

- zwoła a nawjedujo nanejmjenjej raz wob lěto wobradowanje z wjednikami serbskich institucijow,

- zwoła a nawjedujo nanejmjenjej raz wob lěto wobradowanje z pśedsedarjami cłonkojskich towaristwow. Na pominanje nanejmjenjej połojce pśedsedarjow wšych cłonkojskich towaristwow zwoła wón wurědne pósejźenje,

- pśewjeźo pšawidłownu koordinaciju z głownym jadnarjom,

- pósrědnijo głownemu jadnarjoju nadawki z wobzamknjenjow wólonych organow Domowiny a kontrolěrujo społnjenje,

- statkujo ako bźezpósrědny pśedstajony głownego jadnarja Domowiny.

Art. 12
K zastupowanju wopšawnjone pśedsedaŕstwo

(1) Do pśedsedaŕstwa, kótarež jo k zastupowanju wopšawnjone w zmysle § 26 Bergaŕskich kazniskich knigłow, słušaju pśedsedaŕ, głowny jadnaŕ, jadnaŕ a jo-li trjeba z dalšnych cłonkow, kótarychž zwězkowe pśedsedaŕstwo pówoła. Kuždy z nich ma pšawo Domowinu juristiski samostatnje zastupowaś.

(2) Pśedsedarja pówołujo głowna zgromaźina. Głownego jadnarja a jadnarja pówołujo zwězkowe pśedsedaŕstwo.

(3) Zwězkowe pśedsedaŕstwo móžo wósebnych zastupnikow w zmysle § 30 Bergaŕskich kazniskich knigłow pówołaś.

Art. 13
Rewizijny wuběrk

(1) Rewizijny wuběrk ma nanejmjenjej 3 do 5 cłonkow a wuzwólijo se na wólbnej głownej zgromaźinje. Rewizijny wuběrk wuzwólijo swójogo pśedsedarja ze swójich rědow.
Wótwołanje cłonka rewizijnego wuběrka se pó rědowanju z artikla 9 wótrězk 3 pśewjeźo.

(2) Rewizijny wuběrk pśekontrolěrujo pšawidłownje, nanejmjenjej raz wob lěto wužywanje wobsejźeństwa a financow Domowiny ako teke jich pórědne zaknigłowanje. Rewizijny wuběrk pśedpołožyjo rozpšawu głownej zgromaźinje.

Art. 14
Wujadnański wuběrk

(1) Wujadnański wuběrk ma nanejmjenjej 3 do 5 cłonkow a wuzwólijo se na wólbnej głownej zgromaźinje. Cłonki zwězkowego pśedsedaŕstwa abo drugich organow Domowiny njamógu byś cłonk wujadnańskego wuběrka. Wujadnański wuběrk wuzwólijo swójogo pśedsedarja ze swójich rědow. Wótwołanje cłonka wujadnańskego wuběrka se pó rědowanju z artikla 9 dypk 3 pśewjeźo.

(2) Wujadnański wuběrk pśepytujo na pšošbu organa Domowiny, cłonkojskego towaristwa abo jadnotliwego cłonka konfliktne pady w źěłabnosći Domowiny, zranjenja programa, wustawkow ako teke wobzamknjenja głowneje zgromaźiny abo zwězkowego pśedsedarstwa.

(3) Wujadnański wuběrk pśedpołožyjo głownej zgromaźinje resp. zwězkowemu pśedsedarstwoju naraźenje za wujadnanje konflikta.

Art. 15
Domowinske zastojnstwo

(1) Zastojnstwo Domowiny rědujo pó wótgłosowanju z pśedsedarjom zwopšawdjenje wobzamknjenjow głowneje zgromaźiny a zwězkowego pśedsedaŕstwa a pódpěrujo źěło cłonkojskich towaristwow na zakłaźe dogronow.

(2) Zestawu a nadawki zastojnstwa Domowiny rěduju źěłowe pórědy. Źěłowe pórědy zastojnstwa Domowiny njejsu wobstatk toś tych wustawkow.

(3) Głowny jadnaŕ nawjedujo zastojnstwo Domowiny a jogo wótrědy. Jolic njejo głowny jadnaŕ pśibytny, zastupujo jogo jadnaŕ.

(4) Głowny jadnaŕ a jadnaŕ pówołajotej se na dobu 7 lět wót zwězkowego pśedsedaŕstwa. Jaden wót wobeju ma swójo źěłowe městno w Dolnej Łužycy a nawjedujo tamny zarěd Domowiny.

Art. 16
Rozpušćenje towaristwa

(1) Rozpušćenje Domowiny móžo jano k tomu zaměroju zwołana głowna zgromaźina z nanejmjenjej tśi běrtylami głosow delagatow wobzamknuś.

(2) Rozpušćijo-lic se Domowina abo zwignjo-lic se Domowina abo wótpadnjo danki znižujucy zaměr Domowiny, pśejźo jeje zamóženje na juristisku wósobu zjawnego pšawa abo drugu korporaciju, kenž ma danki znižujuce zaměry. Zamóženje musy se wužywaś za zachowanje a wuwijanje serbskeje rěcy a kultury. Serbski dom w Budyšynje pśejźo do wobsejźeństwa Maśice Serbskeje z.t. resp. jeje naslědnicy, kótaraž ma byś powšyknowužytne towaristwo. Wóna musy dom w zmysle art. 2 wótrězk 2 toś tych wustawkow za spěchowanje serbskeje rěcy a kultury ako teke serbskego towaristwowego žywjenja wužywaś.

Za lěpšu cytajobnosć se njewužywa rownocasne pomjenjowanje muskeje, žeńskeje a diwersneje formy (m / ž / d). Wšykne pomjenjowanja funkcijow płaśe rownopšawnje za wšykne rody.